Պետական գիտական ծրագրերում և թեմաներում ընդգրկված գիտական աշխատողների ընդհանուր թվաքանակը 2020 թվականի օգոստոսի դրությամբ՝ 3959 մարդ: 

Եթե ընդունենք, որ Հայաստանի բնակչությունը 3մլն մարդ է, ապա 1մլն բնակչի հաշվով Հայաստանում կա մոտ 1320 գիտնական: Եվրոպական Միության նույն ցուցանիշը 2018թ.-ին կազմել է մոտավորապես 4000 [3]:

Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մեջ ներգրավված գիտական աստիճան ունեցող գիտաշխատողների տարիքային կազմը:

Կենսաթոշակային տարիքի գիտական աստիճան ունեցող գիտաշխատողների տարիքային խումբը բավականին մեծ է` 38.9 %։

Ըստ 2020թ. ՀՀ բյուջեի, «Գիտական և գիտատեխնիկական հետազոտությունների ծրագրի» վրա նախատեսվում էր ծախսել 14,255,302,700 դրամ, որը կազմում է բյուջեի ծախսային մասի 0.77% [5]:

Ըստ 2020 թվականի Գլոբալ ինովացիոն ինդեքսի, Հայաստանի Հանրապետության հետազոտությունների ու փորձարարական մշակումների համախառն ծախսերը (Gross expenditure on R&D, GERD) կազմել են ՀՆԱ-ի 0.2%-ը: Այդ ցուցանիշով Հայաստանը զբաղեցնում է 91-րդ տեղը [4]:

Ըստ Վեբ օֆ Սայնս (Web of Science)-ի ԻնՍայտես (InCites) շտեմարանի տվյալների, Հայաստանի Հանրապետության գիտահետազոտական կազմակերպությունների և բուհերի կողմից հրապարակած և Վեբ օֆ Սայնս (Web of Science)-ում ընդգրկված գիտական հոդվածների քանակը 2015-2019 թվականներին եղել է 4 863: Ըստ Վեբ օֆ Սայնս (Web of Science)-ի ԻնՍայտես (InCites) շտեմարանի տվյալների, Հասարակական և հումանիտար գիտությունների բնագավառներում 2015-2019 թվականներին հրապարակվել են համապատասխանաբար 120 և 83 գիտական հոդվածներ՝ կազմելով  ընդհանուր քանակի 4.2%-ը:

Հետազոտությունների և փորձարարական մշակումների (R&D) տեսակները՝ ըստ Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության Ֆրասկատիի ձեռնարկի դասակարգման [1]՝

• Հիմնարար կամ ֆունդամենտալ հետազոտություն (basic research) - փորձարարական կամ տեսական աշխատանք, որն իրականացվում է հիմնականում երևույթների մասին նոր հիմնարար գիտելիք ձեռք բերելու համար՝ չհետապնդելով կիրառման նպատակ,
• Կիրառական հետազոտություն (applied research) - փորձարարական կամ տեսական յուրօրինակ աշխատանք նոր գիտելիք ձեռք բերելու համար, որը հիմնականում ուղղված է դեպի հատուկ, գործնական նպատակ,
• Փորձարարական մշակում (experimental development) - համակարգված աշխատանք՝ հիմնված հետազոտություններից եւ գործնական փորձի արդյունքում ստացված գիտելիքի վրա, որն ուղղված է նոր ապրանքների կամ գործընթացների ստեղծմանը կամ բարելավմանը:

Հիմնարար հետազոտությունները իրենց հերթին լինում են երկու տեսակի [1]՝ 

• Զուտ հիմնարար հետազոտություն (pure basic research) - կատարվում է գիտելիք ձեռք բերելու նպատակով, առանց սոցիալական կամ տնտեսական օգուտներ փնտելու կամ ակտիվ ջանքեր կիրառելու՝ արդյունքները գործնական խնդրիներում կիրառելու կամ արդյունքները կիրառության համար պատասխանատու բնագավառներին փոխանցելու համար:
  Ժամանակակից աշխարհում սրանք հիմնականում մեծածախս հետազոտություններ են բնության ամենահիմնարար օրենքների վերաբերյալ, որոնք լինում են միջազգային լայն համագործակցությամբ, օրինակ՝ CERN նախագիծը: Այս հետազոտություններին մասնակցելը կարեւոր է, քանի որ այն կօգնի կանխել ուղեղների արտահոսքը, եւ միջազգային ծրագրերի արդյունքները հասանելի կլինեն Հայաստանին:
• Ուղղորդված հիմնարար հետազոտություն (oriented basic research) - կատարվում է այն սպասումով, որ կստեղծվի գիտելիքային լայն բազա, որը հավանաբար կհանդիսանա հիմք հայտնի կամ սպասվող ներկա կամ ապագա խնդիրների լուծման համար:
  Սովորաբար համեմատաբար փոքրածախս, կիրառականին մոտ գտնվող հիմնարար հետազոտություններ են, որոնց մի քանի տոկոսը տալիս է  կիրառական հետազոտությունների փուլ փոխանցելու համար արժանի արդյունքներ։ 

R&D աշխատանքերի տեսակները տարբերելու բազմաթիվ օրինակների կարելի է ծանոթանալ վերոհիշյալ ձեռնարկում [2]:

Բերենք 5 ծրագրի օրինակ, որոնք կունենան կոնկրետ արդյունքներ:

1- Գիտնականների հայրենադարձություն և ներգաղթ

Միջազգային լավագույն գիտական ինստիտուտներում ու համալսարաններում աշխատող գիտնականների համար Հայաստանում գիտական լաբորատորիաներ ստեղծելու մրցույթային դրամաշնորհների տրամադրում՝ գիտնականների ու գերակա գիտական ուղղությունների բացերը գիտահետազոտական կենտրոններում և համալսարաններում լրացնելու նպատակով։ 

Արդյունքում` 

• կստեղծվեն կամ կլրացվեն գերկա գիտական ուղղություններում մարդկային կապիտալը ու ենթակառուցքները, որը հնարավորություն կտա մասնավոր ու պետական պատվերի իրականացմանը
• կաճի Հայաստանում գիտնականների թիվը, կբարելավեն մարդկային կապիտալի ցուցանիշներն առանց երկարաժամկետ ներդրումների
• կօգտագործվի Սփյուռքի ներուժը,
• Հայաստանում գիտական կարիերան կդառնա ավելի գրավիչ երիտասարդների համար, քանի որ հնարավորություն կլինի ներգրավվել առաջադեմ գիտնականների խմբերում
• կավելանա որակյալ գիտական հրապարակումների քանակը և երկիրը կբարելավի իր դիրքերը մի շարք վարկանիշային ցուցակներում, 
• կլինեն գերակա մասնագիտությունների համար որակյալ բուհական կրթական ծրագեր։ 

2- Հեռակա գիտական ղեկավար (Remote PI)

Միջազգային լավագույն գիտական ինստիտուտներում ու համալսարաններում աշխատող գիտնականների կողմից Հայաստանի գիտական խմբերի հետազոտական աշխատանքների ղեկավարում  պարբերաբար այցերի ու հեռավար կապի միջոցով:

Արդյունքում՝

• կստեղծվեն կամ կլրացվեն գերկա գիտական ուղղություններում մարդկային կապիտալը ու ենթակառուցքները, որը հնարավորություն կտա մասնավոր ու պետական պատվերի իրականացմանը
• Հայաստանում գիտական կարիերան կդառնա ավելի գրավիչ երիտասարդների համար
• կօգտագործվի Սփյուռքի ներուժը
• Հայաստանի գիտաշխատողները կստանան հնարավորություն աշխատելու բարձրակարգ համալսարանների և գիտահետազոտական կենտրոնների հետ՝ մնալով Հայաստանում,
• Հայաստանի գիտնականները ձեռք կբերեն ժամանակակից փորձ, գիտելիք և կապեր,
• կավելանա որակյալ գիտական հրապարակումների քանակը և երկիրը կբարելավի իր դիրքերը մի շարք վարկանիշային ցուցակներում
• կամրապնդվեն կապերը լավագույն գիտական կենտրոնների հետ, որոնք հնարավոր կլինի հետագայում օգտագործել փորձաքննության ու մասնավոր սեկտորի հետ համավործակցության համար

3- Առաջատար երկարաժամկետ հետազոտական դրամաշնորհներ

Խոշոր դրամաշնորհներ Հայաստանում գործող մրցունակ գիտնականների համար՝ գիտական խումբ ձեւավորելու ու առաջադեմ գիտական թեմաներով երկարաժամկետ (5 տարի) հետազոտություններ կատարելու համար: 

Արդյունքում՝ 

• կլրացվի երկարաժամկետ դրամաշնորհների բացը՝ բեկումնային ու բարձր ռիսկային հետազոտական նախագծեր իրականացնելու համար
• կլրացվի կիրառական հետազոտությունների համար անհրաժեշտ դրամաշնորհների բացը, որոնք հանդիսանում են գիտության արդյունքների առեւտրայնացման անհրաժեշտ օղակ
• կնվազի գիտական գործունեությամբ զբաղվելու համար անհրաժեշտ բյուրոկրատիան
• Հայաստանում գիտական կարիերան կդառնա ավելի գրավիչ երիտասարդների համար
• կկանխի հավակնոտ գիտնականների արտահոսքը այլ երկրներ
• կստեղծվեն կամ կլրացվեն գերկա գիտական ուղղություններում մարդկային կապիտալը ու ենթակառուցքները, որը հնարավորություն կտա մասնավոր ու պետական պատվերի իրականացմանը
• կավելանա որակյալ գիտական հրապարակումների քանակը և երկիրը կբարելավի իր դիրքերը մի շարք վարկանիշային ցուցակներում, 

4- Գիտական ենթակառուցվածքների արդիականացում

Գիտական գործունեության համար անհրաժեշտ սարքավորման արդիականացման դրամաշնորհներ:

Արդյունքում՝

• կթարմացվեն մաշված ու հնացած սարքավորումները
• Հայաստանում գիտական կարիերան կդառնա ավելի գրավիչ երիտասարդների համար
• կկանխի հավակնոտ գիտնականների արտահոսքը այլ երկրներ
• կստեղծվեն ժամանակակից ենթակառուցվածքներ, որոնցից կարող են օգտվել մասնավոր սեկտորի ընկերությունները

5- Ընդլայնել արդեն իրականացվող ծրագրերը, մասնավորապես՝

• ասպիրանտների և երիտասարդ հայցորդների հետազոտությունների աջակցության ծրագիր
• գիտական խմբերի մեկնարկի աջակցության ծրագիր
• գիտական խմբերի կամ լաբորատորիաների ամրապնդմանն աջակցության ծրագիր
• կիրառական արդյունքի ձեռքբերմանն ուղղված գիտական նախագծերի աջակցության ծրագիր (մասնավորի հետ համատեղ)
• երկակի նշանակության ծրագրերի աջակցության ծրագիր

1. Բարձր տեխնոլոգիական ընկերությունների մեծ մասը տեղեկատվական տեխնոլոգիական ընկերություններ են: ՏՏ ընկերությունները սովորաբար համագործակցում են Համակարգչային գիտությունների համայնքի հետ: Հայաստանում Համակարգչային գիտությունները եւ հատկապես նրանց ամենաարդիական ուղղությունները թերզարգացած են: Փոխարենը ամենամեծ գիտական արդյունք ֆիզիկան է տալիս Հայաստանում
2. Գիտական աստիճան ունեցող գիտնականների 40%-ը 65 տարեկանից մեծ են: Նրանք կրթվել և իրենց գիտական ուղին սկսել են ԽՍՀՄ-ում, որտեղ մասնավոր պատվեր գոյություն չուներ: Սպասել, որ նրանք կարող են հարմարվել այսօրվա կապիտալիստական հասարակությանը բնորոշ գիտություն - արդյունաբերություն կապին անիրատեսական է:
3. Հայաստանում 30 տարվա թերֆինանսավորման պայմաններում մնացել է գրեթե բացառապես հիմնարար հետազոտություններով զբաղվող գիտական համայնքը, քանի որ կիրառական հետազոտությունները պահանջում են շատ ավելի խոշոր դրամաշնորհներ: Իսկ հիմնարար հետազոտությունները ամենահեռուն են առեւտրայնացումից: